دانشگاه‌های آموزش دوگانه در آلمان

بلاگ | مهاجرت به آلمان

برنامه‌های آموزش دوگانه در آلمان، فرصتی مناسب برای دانشجویانی است که به دنبال ترکیب آموزش تئوری آکادمیک با تجربیات کار عملی هستند. آموزش دوگانه (duale Studien) به مدلی از تحصیل گفته می‌شود که کار و تحصیل را با هم ترکیب می‌کند. به عبارت دیگر، آموزش فنی و حرفه‌ای/ کارآموزی شغلی با آموزش آکادمیک را با یکدیگر در هم می‌آمیزد.

این مدل از آموزش مخصوص کشور آلمان و در سطح بین‌المللی منحصربه‌فرد است. دوره‌های آموزشی دوگانه در میان دانشجویان از محبوبیت خوبی برخوردار است زیرا به طور همزمان، فرصت دریافت مدرک تحصیلی و کسب تجربه کاری را برای آنها فراهم می‌کند. علاوه بر این، دانشجویان این دوره‌ها، در طول تحصیل و کار، حقوق دریافت می‌کنند. برای آشنایی بیشتر با این برنامه تحصیلی، مقاله مربوط به آموزش دوگانه در آلمان را مطالعه کنید.

فرصت‌های آموزشی دوگانه به شکل‌های گوناگونی در موسسات آموزش عالی آلمان ارائه می‌شوند. نکته مشترک در مورد همه برنامه‌های آموزش دوگانه این است که موضوعات فنی، اقتصادی یا رفاه اجتماعی را تحت پوشش قرار می‌دهند. همچنین، می‌توانید از پشتیبانی موسسه آموزش عالی برای پیداکردن یک شرکت برای گذراندن بخش فنی-حرفه‌ای آموزش خود بهره‌مند شوید.

در این مقاله، اطلاعات بیشتری در مورد موضوعات زیر ارائه می‌دهیم:

•  انواع موسسه‌های آموزش عالی که برنامه‌های آموزشی دوگانه را ارائه می‌دهند
• مروری بر تفاوت‌ها در 16 ایالت آلمان
• موسسه‌های ارائه‌دهنده آموزش دوگانه رایگان و موسسات ارائه‌دهنده آموزش دوگانه به زبان انگلیسی
• پس از یافتن موسسه آموزش دوگانه، چگونه باید موقعیت کارآموزی برای بخش عملی دوره پیدا کرد؟

کدام انواع موسسات آموزش عالی در آلمان، برنامه آموزش دوگانه ارائه می‌دهند؟

بر اساس اینکه در کدام ایالت کشور آلمان به دنبال گذراندن دوره آموزشی دوگانه باشید، موسسات ارائه‌دهنده اینگونه برنامه‌های آموزشی متفاوت هستند. در بعضی از ایالت‌های آلمان، آکادمی‌های مختص آموزش دوگانه وجود دارد. این نوع از موسسه را می‌توان به عنوان یک نوع فرعی از دانشگاه‌های علمی کاربردی (UAS) در نظر گرفت.

در سایر ایالت‌ها، برنامه‌های آموزشی دوگانه در موسسات آموزش عالی دیگر؛ عمدتا در دانشگاه‌های علمی کاربردی و در برخی موارد در دانشگاه‌ها ارائه می‌شوند.

دانشگاه‌های علمی کاربردی

دانشگاه‌های علمی کاربردی (UAS)، عمدتا برنامه‌های آموزشی معمولی را در رشته‌های کاربردمحور ارائه می‌دهند. این دانشگاه‌ها بر روی کاربرد عملی و ادغام تئوری و عملی، حتی در برنامه‌های آموزشی عادی تاکید دارند و همکاری خوبی در برنامه‌های آموزش دوگانه نیز دارند. به همین دلیل، برنامه‌های آموزشی دوگانه در بیشتر دانشگاه‌های علمی کاربردی آلمان نیز ارائه می‌شود. در واقع، دانشگاه‌های علمی کاربردی بیش از 70 درصد از برنامه‌های آموزش دوگانه در آلمان را ارائه می‌دهند.

دانشگاه‌های علمی کاربردی ارائه‌دهنده دوره‌های آموزشی دوگانه نیز دقیقا مانند دانشگاه‌های آموزشی مشارکتی، در دو نوع خصوصی و دولتی وجود دارند. مثلا در ایالت باواریا، برنامه‌های آموزش دوگانه به طور اختصاصی در دانشگاه‌های علمی کاربردی ارائه می‌شوند. در پورتال‌های اطلاع‌رسانی این ایالت، بیش از 20 دانشگاه علمی کاربردی دولتی معرفی شده اند که برنامه‎‌های آموزش دوگانه را ارائه می‌دهند. در یک ایالت دیگر، 17 موسسه آموزش دوگانه، شامل دانشگاه‌های علمی کاربردی دولتی و خصوصی فعالیت می‌کنند.

در مورد برنامه‌های آموزش دوگانه آلمان، باید به یک نوع فرعی از دانشگاه علمی کاربردی نیز اشاره کرد: دانشگاه علمی کاربردی مدیریت دولتی (Verwaltungsfachhochschulen). این موسسات با هدف تربیت و آموزش آن دسته از کارکنان بخش دولتی فعالیت می‌کنند که در مدیریت عمومی و سازماندهی و حفاظت از زندگی اجتماعی نقش دارند.

بیشتر دوره‌های ارائه‌شده در این موسسه‌ها، در قالب دوره‌های آموزشی دوگانه هستند، مثلا کارشناسان بیمه یا کارکنان مرکز کاریابی.

مثلا در موسسه Hochschule für Polizei und Öffentliche Verwaltung NRW، در نوردراین وستفالیا، دانشجویان می‌توانند از میان برنامه‌های متنوع آموزش دوگانه، در حوزه خدمات اداری شهری، انتخاب کنند. توجه داشته باشید که ممکن است در موسسات آموزش عالی مدیریت دولتی، بر اساس شرایط شهروندی شما، محدودیت‌های ورودی وجود داشته باشند. شایان ذکر است که دوره‌های آموزشی در حوزه علوم اداری دولتی توسط سایر دانشگاه‌های آلمان نیز ارائه می‌شوند.

دانشگاه‌های آموزش مشارکتی

دانشگاه‌های آموزش مشارکتی (Duale Hochschulen) آن دسته از موسسات آموزش عالی هستند که به طور ویژه به برنامه‌های آموزشی دوگانه اختصاص یافته اند. حتی با اینکه گاهی واژه آلمانی Berufsakademie به دانشگاه آموزش مشارکتی ترجمه می‌شود، Duale Hochschule دارای معنی کاملا متفاوتی است: این دانشگاه‌ها، معادل موسسات آموزش عالی آلمان هستند.

در سال‌های اخیر، بعضی از موسسات Berufsakademien به موسسات Duale Hochschulen ارتقا یافته اند که تمرکز بیشتری بر روی استانداردهای علمی، قابلیت انجام پژوهش در این موسسات و توانایی ارائه مدرک آکادمیک معادل دارند. بنابراین، این موسسات گزینه خوبی برای دانشجویانی هستند که به دنبال ادامه تحصیل در مقطع ارشد، پس از فارغ‌التحصیلی از برنامه آموزش دوگانه هستند.

آلمان، سه دانشگاه از این نوع دارد که 14.5 درصد از برنامه‌های آموزش دوگانه در این کشور را برگزار می‌کنند. اولین و بزرگترین آنها، دانشگاه دولتی بادن وورتمبرگ (Duale Hochschule Baden-Württemberg) است که در سرتاسر این ایالت گسترده شده است.

همچنین موسسه Duale Hochschule Gera-Eisenach و موسسه خصوصی Duale Hochschule Schleswig-Holstein نیز به ارائه برنامه‌های آموزشی دوگانه در آلمان می‌پردازند.

آکادمی‌های فنی-حرفه‌ای (Berufsakademie)

Berufsakademien، که به آکادمی فنی-حرفه‌ای یا دانشگاه آموزش مشارکتی ترجمه می‌شود، نوع خاص و منحصربه‌فردی از موسسه آموزشی است که در ارائه برنامه‌های آموزش دوگانه تخصص دارند. دانشجویان این موسسات، برنامه‌های دوگانه training-integrated را دنبال می‌کنند، بدین معنا که نه تنها با یک مدرک دانشگاهی فارغ‌التحصیل می‌شوند، بلکه در یک حرفه رسمی، آموزش فنی-حرفه‌ای دریافت می‌کنند. همکاری بین آکادمی‌های فنی-حرفه‌ای و شرکت‌ها در کشور آلمان بسیار بالاست.

اغلب، سرپرست‌های شما در آکادمی، به‌طور مستقیم با شرکت صحبت می‌کنند و هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهند.

در مورد مدرک آکادمیکی که دانشجویان در یک Berufsakademie به دست می‌آورد، باید به نکاتی توجه کنید. در سایر انواع موسسات آموزش عالی، دانشجویان یک مدرک آکادمیک، مثلا مدرک کارشناسی دریافت می‌کنند. مدرکی که دانشجویان در موسسات Berufsakademie دریافت می‌کنند نیز کارشناسی نام دارد، ولی یک مدرک آکادمیک نیست. بلکه یک مدرک دولتی (staatlicher anerkannter Abschluss) نامیده می‌شود که با مدارک آکادمیک تفاوت دارند، حتی اگر مدرک آکادمیک نیز توسط دولت تایید شده باشد.

در عمل، این تفاوت‌ها زمانی دارای اهمیت می‌شوند که بخواهید در مقطع کارشناسی ارشد به ادامه تحصیل بپردازید. با یک مدرک کارشناسی تاییدشده دولتی، یعنی مدرکی که در یک Berufsakademie به دست می‌آورید، برای پذیرش در مقطع کارشناسی ارشد، موسسه مربوطه در مورد کافی‌بودن این مدرک تصمیم‌گیری می‌کند. مدرک کارشناسی آکادمیک، یعنی مدرکی که در موسسات آموزش عالی آلمان صادر می‌شود، برای ورود به مقطع کارشناسی ارشد در آلمان کافی و معتبر است.

به عبارت ساده‌تر، اگر تصمیم دارید پس از فارغ‌التحصیلی از برنامه‌های کارشناسی دوگانه، در مقطع ارشد به ادامه تحصیل بپردازید، به موسسه Berufsakademie نروید.

در سال 2019، آکادمی‌های فنی حرفه‌ای آلمان، حدودا 9 درصد برنامه‌های آموزشی دوگانه این کشور را ارائه می‌دادند که عمدتا در موسسات خصوصی بود. Berufsakademie در هر یک از 16 ایالت کشور آلمان، ممکن است کمی متفاوت باشد یا اصلا وجود نداشته باشد.

دانشگاه‌ها

دانشگاه‌ها (در اینجا به نوع خاصی از موسسات آموزش عالی در آلمان اشاره داریم)، معمولا به جز در موارد استثنا، برنامه‌های آموزش دوگانه ارائه نمی‌دهند. مثلا ایالت راینلاند-فالتس را در نظر بگیرید. در این ایالت، برنامه‌های آموزش دوگانه عموما توسط یک سازمان تحت عنوان Rhineland-Palatinate University of Cooperative State University اداره می‌شود ولی در دانشگاه‌های علمی کاربردی و دانشگاه‌های معمولی ارائه می‌گردد. در مجموع، دانشگاه‌های آلمان تنها 3 درصد برنامه‌های آموزش دوگانه در آلمان را ارائه می‌دهند.

چگونه دانشگاه‌های رایگان آموزش دوگانه در آلمان پیدا کنم؟

در مورد تحصیل رایگان در برنامه‌های آموزش دوگانه، مهم است که به تفاوت بین موسسات آموزش عالی دولتی و خصوصی توجه داشته باشید. دانشگاه‌های خصوصی، عمدتا هزینه‌های خود را از طریق دریافت شهریه مدیریت می‌کنند. بنابراین، در هنگام اپلای در یک دانشگاه خصوصی، با احتمال بسیار بالایی باید شهریه تحصیل را نیز مد نظر قرار دهید. دانشگاه‌های دولتی آلمان، غالبا رایگان و بدون شهریه هستند.

بنابراین، اگر به دنبال تحصیل رایگان در برنامه‌های آموزش دوگانه هستید، بهتر است آکادمی‌های فنی-حرفه‌ای دولتی، دانشگاه‌های آموزش مشارکتی دولتی یا دانشگاه‌های علمی کاربردی دولتی را بررسی کنید. با این حال، توجه داشته باشید که حتی دانشگاه‌های دولتی نیز ممکن است برای برنامه‌های آموزش دوگانه شهریه در نظر بگیرند. برای دوره‌های ارائه‌شده در موسسات ایالت بادن وورتمبرگ، دانشجویان خارج از اتحادیه اروپا، باید در هر ترم مبلغی معادل 1.500 یورو شهریه پرداخت کنند.

در مورد برنامه آموزش دوگانه، به یک نکته مهم دیگر نیز باید توجه کرد. از آنجایی‌که در این برنامه‌های آموزشی مشغول به کار می‌شوید، بنابراین حقوق دریافت می‌کنید و گاهی، شرکت‌ها بخشی از هزینه‌های شما را نیز پرداخت می‌کنند. مثلا، دوره‌های آموزش دوگانه در دانشگاه علمی کاربردی خصوصی Hamburg School of Business Administration، دارای شهریه ماهانه هستند. با این حال، در بعضی ایالت‌های آلمان، شرکت‌ها عمدتا شهریه دانشجویان را تقبل می‌کنند.

به طور خلاصه، پیداکردن برنامه آموزش دوگانه چندان دور از ذهن نیست. این برنامه‌های روش خوبی برای مدیریت هزینه‌ها هستند و توانایی قبول یک موقعیت کاری، حتی در شرکتی که شهریه را پوشش نمی‌دهد، را در اختیار دانشجو قرار می‌دهد. با این حال، در نظر گرفتن دوره‌هایی که دارای شهریه هستند نیز ارزشمند است. اگر دوره آموزش دوگانه دلخواه خود را پیدا کردید ولی در مورد شهریه نگرانی دارید، می‌توانید با دانشگاه یا مسئول هماهنگی دوره خود در ارتباط باشید.

این افراد می‌توانند در مورد روش‌های حل این مشکل و حتی پیداکردن شرکتی که شهریه تحصیل دانشجو را تقبل می‌کند، به شما مشاوره و راهنمایی‌های لازم را ارائه دهند.

آیا در آلمان دانشگاهی با دوره‌های آموزش دوگانه به زبان انگلیسی وجود دارد؟

در ابتدا باید بگوییم که هیچ دانشگاهی در آلمان نیست که برنامه آموزش دوگانه را به طور اختصاصی به زبان انگلیسی ارائه دهد. حتی اگر به دنبال برنامه‌های دوگانه به زبان انگلیسی باشید، متوجه می‌شوید که گزینه‌های انگلیسی‌زبان نسبت به برنامه‌های عادی کمتر هستند. حتی اگر یک برنامه به زبان انگلیسی پیدا کنید، باز هم باید توانایی انجام بخش عملی برنامه به زبان آلمانی را داشته باشید. به‌طور کلی، اگر بتوانید به زبان آلمانی صحبت کنید، شانس شما در بازار کار آلمان افزایش پیدا می‌کند.

ولی خبر خوب اینکه: مانند هر بخش دیگری از سیستم آموزش عالی آلمان، برنامه‌های آموزش دوگانه با سرعت زیادی در حال بین‌المللی‌شدن هستند. موسسات آموزش عالی ارائه‌دهنده آموزش دوگانه، در حال ارائه پیشنهادات و راهکارهای بین‌المللی زیادی هستند. مثلا دانشگاه آموزش مشارکتی بادن وورتمبرگ را در نظر بگیرید. در این دانشگاه، برنامه‌های آموزشی به زبان انگلیسی وجود دارد و شانس موقعیت گذراندن بخشی از فاز عملی دوره در خارج از آلمان و سایر کشورهای اروپایی است.

چگونه می‌توانم یک موقعیت کار برای بخش عملی آموزش دوگانه خود پیدا کنم؟

در آلمان، دوره‌های آموزش دوگانه گوناگونی وجود دارد و روش ادغام بخش تجربه عملی در برنامه‌های آموزشی مختلف، متفاوت است. در دوره‌های practice-integrated، به طور دائم برای یک شرکت کار می‌کنید، یا در دوره‌های کارآموزی در شرکت‌های مختلف شرکت می‌کنید. در دوره‌های training-integrated، نه تنها بخش آکادمیک دوره را به پایان می‌رسانید، بلکه آموزش فنی-حرفه‌ای نیز دریافت می‌کنید.

متناسب با نوع برنامه آموزش دوگانه انتخابی شما و بر اساس دوره یا برنامه به‌طور خاص، زمان و نحوه اپلای برای یک شرکت جهت گذراندن بخش عملی دوره متفاوت است. بنابراین، بهتر است همه این حالت‌ها را به صورت موردی بررسی کنید.

معمولا، موسسات ارائه‌دهنده آموزش دوگانه، اطلاعات کافی در مورد شرکت‌های همکار که باید به آنها درخواست دهید، را ارائه می‌دهند. روش دیگر، استفاده از دیتابیس‌هایی است که موقعیت‌های شغلی در شرکت‌های همکاری‌کننده با دانشگاه‌ها در برنامه آموزش دوگانه را ارائه می‌دهند.