مدارس آلمان
به دلایل متعددی نظیر کیفیت بالای مدارس آلمان، محیطهای آموزشی مجهز و مناسب، موقعیت مکانی بینظیر آلمان در قلب اروپا، امکان یادگیری چندین زبان و محیط آموزشی دوستانه و گرم، تحصیل در مدارس بینالمللی آلمان در سالهای اخیر رشد قابل توجهی داشته و به عنوان یک سرمایهگذاری باارزش برای دانشآموزان به حساب میآید.
اغلب مدارس بینالمللی در کشور آلمان کلاسهای کمجمعیتی دارند و امکانات و استاندارد آموزشی فوقالعادهای را در اختیار دانشآموزان قرار میدهند. مدارس بینالمللی آلمان عموما دوزبانه هستند و سیستمهای آموزشی مانند سیستم آموزشی IB، سیستم آموزشی انگلستان و سیستم آموزشی ملی آلمان را به دانشآموزان ارائه میکنند.
مسئولیت تدوین سیستم آموزشی مدارس آلمان بر عهده 16 ایالت فدرال این کشور است. به همین دلیل، سیستمها و طرحهای آموزشی مختلف و نیز انواع گوناگونی از مدارس در کشور آلمان وجود دارد. مجمع دائمی وزرای آموزشوپرورش و امور فرهنگی در جمهوری فدرال آلمان (KMK)، تشابه و تطابق برنامههای آموزشی و گواهینامههای ارائهشده را تضمین میکند.
در سال تحصیلی 17-2016 تقریبا 11 میلیون دانشآموز به همراه 798.180 معلم، در 42.322 مدرسه فنی-حرفهای و آموزش همگانی حضور یافتند. علاوه بر این، 990.402 دانشآموز در 5.836 مدرسه خصوصی آموزش همگانی و فنی-حرفهای ثبت نام کرده اند. به طور کلی، در کشور آلمان حضور در مدارس آلمان برای تمامی کودکان 6 ساله، برای یک دوره 9 ساله اجباری است.
تحصیل در مدارس دولتی آلمان رایگان است. سیستم مدارس آلمان به سه سطح تقسیم میشود: آموزش ابتدایی و آموزش متوسطه در سطحهای 1 و 2. به عنوان یک قانون، همه دانشآموزان وارد یک مدرسه ابتدایی میشوند، که از سال اول تا چهارم (در برلین و برندنبورگ، 1 تا 6) ادامه پیدا میکند. به همین ترتیب، سه برنامه درسی استاندارد در مدارس آلمان وجود دارد: برنامه درسی آموزش متوسطه همگانی (سال 5 تا 9 یا 10)، برنامه درسی آموزش میانی (سال 5 تا 10، دیپلم راهنمایی یا «Mittlere Reife») و برنامه آموزشی مدرسه گرامر (سال 5 تا 12 یا 13، دیپلم عمومی ورود به آموزش عالی؛ یا Abitur).
سیستم آموزشی مدارس آلمان تابع قوانین و مقررات قانون اساسی این کشور (Grundgesetz) است. وزارتخانه آموزشوپرورش، امور فرهنگی و علمی فدرال، مسئول اصلی تبیین و تدوین دستورالعملهای سیاست آموزشی، علمی و هنری در کنار اتخاذ قوانین و مقررات اداری مربوطه است.
وزارتخانه مذکور، در نظارت بر فعالیت تمامی مؤسسهها، سازمانها و بنیادهای آموزشی با مقامات فدرال و ایالتی کشور آلمان همکاری نزدیکی دارد.
سیستم آموزشی مدارس آلمان
آموزش پیشدبستانی در مدارس آلمان
آموزش پیشدبستانی، مراقبت و آموزش اختیاری است که کودکان 0 تا 6 ساله در قلمروی فدرال آلمان دریافت میکنند.
نظارت بر آموزش در مقطع پیشدبستانی مدارس آلمان بر عهده اداره رفاه جوانان «Landesjugendämter» در ایالت مربوطه است. صدور گواهینامه برای مؤسسههای مراقبتی و آموزش پیشدبستانی نیز بر عهده این اداره است.
آموزش پیشدبستانی در مدارس آلمان عمدتا در مراکز مراقبت روزانه خصوصی ارائه میشود و تعداد مؤسسههای ایالتی از این دست در کشور آلمان محدود است. مؤسسههای ارائهکننده آموزش پیشدبستانی در کشور آلمان عبارتند از: شیرخوارگاه روزانه (crèches)، مراکز پرستاری از کودک، کودکستان و مهد کودکها.
ساعت کار مؤسسههای آموزش پیشدبستانی با همکاری والدین و کارمندان مدارس آلمان تعیین میشود. با این حال، کودکان معمولا به مدت 7 ساعت در روز، مراقبت و آموزش روزانه دریافت میکنند که شامل ناهار و گاهی میانوعده نیز میشود.
آموزش دبستانی در مدارس آلمان
گروه سنی: 6 تا 10 ساله
مدت زمان برنامه: 4 سال
مدرسه ابتدایی یا دبستان (Grundschule) در سیستم آموزشی مدارس آلمان، آموزش اجباری را در کلاسهای مهارتی گوناگون برای کودکان 6 ساله ارائه میدهد. دانشآموزان، تحصیل در این مقطع را در پایه چهارم (یا ششم در برلین و برندنبورگ) به پایان میرسانند.
در کشور آلمان دو سیستم آموزش ابتدایی وجود دارد. در سیستم پیشدبستانی 5 روز در هفته، 188 روز آموزشی در سال وجود دارد. در سیستم پیشدبستانی 6 روزه مدارس آلمان، تعداد روزهای آموزشی 208 روز در سال است که شامل دو شنبه آموزشی در هر ماه میشود.
دانشآموزان مدارس ابتدایی آلمان باید در هفته 20 تا 29 دوره و در سال اول 20 تا 22 دوره را بگذرانند. طول مدت دورههای آموزشی معمولا 45 دقیقه است. در طول هر روز 6 دوره را میتوان تدریس کرد.
هدف اصلی سیستم آموزشی ارائهشده در مدارس آلمان، رشد فهم و ادراک، مهارتها، تواناییها و شایستگیهای مهم و اساسی در دانشآموزان است.
موضوعات تدریسشده در مقطع ابتدایی مدارس آلمان عبارتند از: زبان آلمانی، ریاضی، مطالعات عمومی، زبان خارجی، هنر، طراحی پارچه/ کاردستی، موسیقی و مذهب/ اخلاق. در این مدارس همچنین مواردی همچون موضوعات بین فرهنگی، MINT (ریاضی، علوم کامپیوتر، علوم طبیعی، تکنولوژی)، مدیا، سلامت، زیباییشناسی موسیقی، رشد پایدار و آموزش ارزشها تدریس میشود.
اهداف آموزشی در مقطع ابتدایی مدارس از طریق مشارکت دانشآموزان در برنامهریزی، اجرا و آنالیز موضوعات آموزشی (درسها) به یک روش تعدیلشده و سازگار با دانش، علاقه، حس کنجکاوی و دغدغههای آنان، به دست میآید.
دانشآموزان در مدارس آلمان همچنین به مشارکت در سازماندهی طرحهای نوآورانه و پروژههای میانرشتهای مدرسه تشویق میشوند.
آموزش متوسطه
آموزش متوسطه در مدارس آلمان بعد از آموزش ابتدایی آغاز و به دو سطح متوسطه اول «Sekundarstufe I» و متوسطه دوم «Sekundarstufe II» تقسیم میشود.
آموزش متوسطه اول برای دانشآموزان 10 تا 16-15 ساله در پایههای 5 تا 7 یا 9 تا 10 ارائه میشود. درسهای ارائهشده در این سطح از مدارس آلمان، دارای ماهیت عمومی هستند و برای آمادهسازی دانشآموزان جهت ورود به سطح بعدی آموزش متوسطه تدریس میشوند.
آموزش متوسطه سطح دوم برای دانشآموزان 16-15 تا 18 سالهای است که آموزش متوسطه اول را به پایان رسانده اند و با هدف کسب مدرکهای لازم جهت ورود به دانشگاه یا آموزشگاه فنی-حرفهای وارد این مقطع از سیستم آموزشی مدارس آلمان میشوند.
ماموریت اصلی آموزش متوسطه اول در مدارس آلمان آموزش بنیادی، تخصص فردی و شناسایی تواناییهای فردی در بین کودکان است.
اهداف آموزش متوسطه در کشور آلمان به روشهای زیر حاصل میشود:
- جلب مشارکت دانشآموز به لحاظ ذهنی، احساسی و جسمی
- آموزش استقلال، تصمیمگیری و نیز مسئولیت شخصی، اجتماعی و سیاسی به آنان
- کمک به دانشآموزان جهت دستیابی به اهداف آموزشیشان
- پشتیبانی از آنها در پیشبرد دانش تخصصی
هدف مدارس متوسطه دولتی در کشور آلمان، آمادهسازی جوانان برای دریافت Abitur یا سایر مدرکهای ورود به دانشگاه است. با مدرک ورود به دانشگاه، دانشآموزان میتوانند برای تحصیل در مؤسسههای آموزش عالی، یا دوره آموزشی حرفهای اقدام نمایند.
دبیرستان (Gymnasium) در سیستم آموزشی مدارس آلمان دانش تخصصی، عملی و جامع از زبان آلمانی، زبان خارجی و ریاضی را برای دانشآموزان فراهم میسازد. دانشآموزان در این مؤسسهها همچنین رشد فردی، مسئولیت اجتماعی و مشارکت در جامعه دموکراتیک را میآموزند. به علاوه، دانشآموزان مدارس آلمان اطلاعات و راهنماییهای لازم را با توجه به مؤسسههای آموزشی و شرایط و الزامات پذیرش هر یک، حوزه فنی-حرفهای و شرایط و مدرکهای ضروری برای دسترسی به آن، همراه با چشماندازهای اشتغال در حرفههای گوناگون، دریافت میکنند.
آموزش متوسطه دوم در مدارس آلمان، که در یک دوره تماموقت دوساله در هنرستانهای فنی-حرفهای «Berufliches Gymnasium» ارائه میشود، دانشآموزان را برای کسب مدرکهای مورد نیاز برای یک شغل تخصصی به عنوان کارمند واجد شرایط یا «Fachgebundene Hochschulreife» آماده میسازند. این مدرکها، پیداکردن یک شغل در مشاغل نیازمند مدرک رسمی را برای دانشآموزان امکانپذیر میسازد.
دارندگان این مدارک، در صورت تسلط به یک زبان خارجی، میتوانند مدرک ورود به دانشگاه نیز دریافت کنند. به علاوه، با چنین مدرکی میتوان در یک دانشگاه فنی نیز به تحصیل پرداخت، ولی پیش از آن باید به مدت دو سال برای دریافت گواهینامه «Mittlerer Schulabschluss» به تحصیل بپردازند.
کلاسهای درس در مدارس آلمان به چه زبانی تدریس میشوند؟
زبان آموزش در مدارس آلمان، آلمانی و انگلیسی است.
آموزش اجباری در مدارس آلمان
تمامی مردم کشور آلمان از سن ششسالگی تا پایان دوره تحصیل تماموقت 9 ساله در دبیرستان (Gymnasium)، یا دوره تماموقت دهساله در سایر مدارس آموزش همگانی، ملزم به تحصیل در مدارس ابتدایی و متوسطه هستند.
دانشآموزانی که نتوانسته اند در کلاسهای تماموقت مدارس آموزش همگانی آلمان و فنی-حرفهای مقطع متوسطه دوم شرکت کنند، باید در کلاسهای پارهوقت جبرانی حضور داشته باشند. این دانشآموزان حتی اگر دوره آموزش اجباری مدارس آلمان را نیز سپری کرده باشند، باز هم باید در این کلاسها شرکت کنند. این الزام را به عنوان حضور اجباری «Berufsschule Berufsschulpflicht» میشناسند و سه سال به طول میانجامد.
سایر دانشآموزانی که موفق به حضور در دورههای آموزشی و پرورشی نشده اند، باید در کلاسهای آموزشی و پرورشی تماموقت (فقط برای مدارس فنی-حرفهای) شرکت کنند.
دانشآموزان کمتوان (دارای معلولیت) نیز باید آموزش اجباری را در مدارس آلمان را بگذرانند. این دانشآموزان متناسب با نیازهای آموزشی خاص خود «Sonderpädagogischer Förderbedarf»، در یک مدرسه معمولی یا یک مدرسه خاص «Sonderpädagogische Bildungseinrichtungen» حضور خواهند یافت.
انواع مدارس آلمان
مدارس دولتی، خصوصی، فنی-حرفهای، مذهبی، مونتهسوری و بینالمللی برخی از انواع گوناگون مدارس در سیستم آموزشی آلمان هستند. آموزش در مدارس آلمان به زبان آلمانی یا ترکیبی از زبان آلمانی و انگلیسی انجام میپذیرد. بر اساس الزام دولت، مدارس خصوصی آلمان شهریههای نسبتا منصفانهای دارند و طرحهای حمایتی گوناگونی را نیز در اختیار خانوادههای کمبضاعت قرار میدهند. ولی مدارس بینالمللی روزانه و شبانهروزی در تعیین میزان شهریه خودمختار هستند.
در کشور فدرال آلمان، آموزش متوسطه در مدارس دولتی و خصوصی ارائه میشود.
مدارس دولتی مقطع متوسطه کشور آلمان
دبیرستانهای آلمانی صادرکننده مدرک در یک حوزه آموزشی
«Gymnasium». این مدارس، آموزش همگانی متمرکز و جامع، دانش عمومی مورد نیاز برای تحصیل در دانشگاه و فعالیتهای علمی را نیز فراهم میسازند. تحصیل در این مدارس از پایه 5 تا 12 یا 5 تا 13 است و در پایان یک «Allgemeine Hochschulreife» تحت عنوان «Abitur» به دانشآموز ارائه میگردد.
«Hauptschule». در این مدارس آموزش عمومی اصلی ارائه میشود که در پایان، با صدور مدرک فنی-حرفهای یا ورود به دانشگاه همراه خواهد بود. آموزش در این مدارس از پایه 5 تا 9 ادامه پیدا میکند و گاهی شامل پایه 10 نیز میشود. در پایان تحصیل در این مدارس، مدرک «Hauptschulabschluss» ارائه خواهد شد.
«Realschule». در این مدارس آموزش متمرکزتری ارائه میشود و در پایان مدرک فنی-حرفهای یا ورود به دانشگاه اعطا خواهد شد. تحصیل در این مدارس شامل پایه 5 تا 10 تحصیلی، همراه با ارائه مدرک «Realschulabschluss» خواهد بود.
مدارس آلمانی با بیش از یک دوره آموزشی «Schularten mit mehreren Bildungsgängen»
در این مدارس دو تا سه موضوع آموزشی متفاوت ارائه میشود.
مدارس فنی-حرفهای کشور آلمان
این دسته از مدارس آلمان، درس و کارورزی عملی را ارائه میدهند و به عنوان سیستم دوگانه شناخته میشوند. انواع مدارس فنی-حرفهای در کشور آلمان عبارتند از:
«Fachoberschule». این مدارس برای دارندگان گواهینامه «Mittlerer Schulabschluss» دوره آموزش دو ساله ارائه میدهد و در پایان مدرک «Fachhochschulreife» جهت ورود به دانشگاه علوم کاربردی صادر میشود. اگر پایه 13 در این مؤسسهها ارائه شود، دانشآموز میتواند مدرک «Fachgebundene Hochschulreife» یا یک «Abitur» را دریافت نماید.
«Berufsoberschule». در این مدارس آلمان، با توجه به دانش اولیه فنی-حرفهای و آموزشهای کسبشده در طول مقطع قبلی، آموزش دو ساله عمومی و جامع ارائه میشود که با صدور مدرک فنی-حرفهای (یا Abitur – در صورت تسلط به یک زبان خارجی) همراه خواهد بود. همچنین یک دوره آموزشی با طول ¾ سال تحصیلی وجود دارد که مدرکهای دوگانه مورد نیاز برای آموزش فنی-حرفهای و آموزش عالی ارائه میدهد.
«Berufsfachschule». در این مدارس کشور آلمان، در مورد یک یا چند شغل که نیازمند مدرک قانونی هستند، آموزشهای لازم ارائه میشود. همچنین، امکان صدور مدرک فنی-حرفهای در این مدارس وجود دارد.
«Berufsschule». در این مدارس، مهارتها و درسهای عملی و میانرشتهای تدریس میشوند که دانشآموز را برای آموزش فنی-حرفهای یا پیداکردن کار در یک حرفه خاص آماده میسازند. این آموزش بر اساس یک سیستم دوگانه و ترکیبی آموزشی و پرورشی انجام خواهد شد.
«Berufliches Gymnasium». تحصیل در این مدارس، شامل برنامه آموزش متوسطه سهساله با ارائه یک مدرک Abitur میشود.
مدارس خصوصی مقطع متوسطه کشور آلمان
مدارس جایگزین آلمان «Ersatzschulen»
درسها و دورههای مشابه مدارس متوسطه دولتی ارائه میدهند.
مدارس تکمیلی آلمان «Ergänzungsschulen»
علاوه بر دروس ارائهشده در مدارس متوسطه دولتی، دورههای اضافی دیگری را نیز تدریس میکنند.
مدارس بینالمللی آلمان
مدارس بینالمللی کشور آلمان به گونهای طراحی شده اند که دانشآموزان خانوادههای مهاجر، که بیشتر دوره کودکی را در خارج از کشور سپری میکنند، بتوانند آموزش منسجم و پیوسته دریافت کنند. بخشی از آموزش در مدارس بینالمللی آلمان به زبان انگلیسی است (بیشتر آنها دوزبانه آلمانی-انگلیسی هستند) و گواهینامههای معتبر بینالمللی مانند دیپلم iGCSE یا IB ارائه میدهند. برای متقاضیان ادامه تحصیل در مقطع آموزش عالی در آلمان، مدارس زیادی با قابلیت صدور مدرک Abitur وجود دارد.
چون مدارس بینالمللی آلمان مدرکهای بینالمللی صادر میکنند، غالبا تحت قوانین کنترلکننده مدارس خصوصی آلمان قرار نمیگیرند. این بدان معناست که از سرمایه دولتی استفاده نمیکنند و از دانشآموزان شهریه تحصیل دریافت خواهند نمود و در خصوص برنامه تحصیلی آزادی بیشتری دارند.
هزینه تحصیل و ویزای مدارس آلمان
هزینه تحصیل
دولت فدرال آلمان، برای اطمینان از قابل دسترسبودن آموزش برای تمامی افراد، اقدام به تامین سرمایه مدارس ابتدایی، متوسطه، فنی-حرفهای و آموزش عالی در آلمان کرده است. بنابراین، بیشتر انواع مدارس آلمان فاقد شهریه هستند.
شهریه مدارس ابتدایی و متوسطه آلمان
مدارس دولتی ارائهدهنده آموزش ابتدایی و متوسطه در کشور آلمان رایگان هستند. با این حال، ممکن است از والدین برای مشارکت در فعالیتهای فوق برنامه مانند سفرها و اردوهای مدرسه، دعوت شود. معمولا در این کشور، برای خانوادههای کمدرآمد، بورسیه یا کمک مالی در نظر گرفته میشود.
شهریه مدارس خصوصی آلمان
به دلیل الزام قانونی مبنی بر عدم تبعیض بین خانوادههای ثروتمند و خانوادههای با رفاه کمتر، مدارس خصوصی آلمان شهریههای نسبتا منصفانهای دارند و طرحهای بورسیه گوناگونی را در اختیار خانوادهها قرار میدهند.
سرمایه مدارس آلمان در بخش خصوصی و جایگزین، با ترکیبی از جذب سرمایه و کمکهای مالی دولتی تامین میشود. مبلغ شهریه مدارس خصوصی آلمان توسط مقامات آموزش و پرورش در ایالات فدرال تعیین میشود و بنابراین در هر ایالت کشور آلمان متفاوت است. برای مثال، در ایالت نوردراین-وستفالن، دریافت شهریه غیر مجاز است و بنابراین، مدارس خصوصی آلمان بودجه بیشتری از دولت دریافت میکنند.
شهریه مدارس آلمان قابلیت کسر از مالیات بر درآمد سالانه والدین را دارد. این موضوع، مقرونبصرفهبودن مدارس خصوصی آلمان در مقایسه با سایر مدارس خصوصی در اروپای غربی را تضمین میکند.
هزینه تحصیل در مدارس بینالمللی در کشور آلمان
مدارس بینالمللی آلمان مشمول قوانین مدارس خصوصی در مورد شهریه نمیشوند. بنابراین، بودجه ایالتی دریافت نمیکنند و تا حدی در تعیین شهریه آزاد هستند. هزینه دقیق تحصیل در مدارس بینالمللی آلمان، به مدرسه و پایه تحصیلی دانشآموز بستگی دارد و بین 2.500 تا 25.000 یورو در سال متغیر خواهد بود.
ویزای دانشآموزی آلمان
هر ساله، تعداد دانشآموزانی که کشور آلمان را برای تحصیل در خارج از کشور انتخاب میکنند، رو به افزایش است. بیشتر دانشآموزان بینالمللی، پیش از ورود به آلمان جهت تحصیل، باید اقدام به دریافت ویزای دانشآموزی آلمان در کنسولگری یا سفارت این کشور نمایند.
بر اساس کشور مبدا، ممکن است نیازی به دریافت ویزای دانشآموزی آلمان نداشته باشید، ولی باز هم دریافت مجوز اقامت برای تحصیل، در دورههای آموزشی بیش از 90 روز، ضروری خواهد بود.
آیا برای تحصیل در مدارس آلمان، نیاز به ویزای دانشآموزی آلمان است؟
برای دورههای آموزشی کمتر از سهماهه، ویزای شنگن لازم است.
برای دورههای آموزشی بیش از سهماهه، باید ویزای ملی آلمان دریافت نمایید.
اگر با ویزای ملی کشور آلمان وارد کشور شوید، برای تمدید اقامت باید یک مجوز اقامت تحصیلی در کشور آلمان را از اداره امور اتباع خارجی دریافت کنید. این کار باید در مدت اعتبار ویزای ملی انجام شود.
اولین کاری که باید انجام دهید این است که بدانید بعنوان یک دانشآموز بینالمللی، آیا نیاز به دریافت ویزای دانشآموزی برای تحصیل دارید یا خیر. همچنین نوع ویزای مورد نیاز با توجه به طول دوره تحصیل و ماهیت برنامه آموزشی نیز باید مشخص گردد.
انواع ویزاهای تحصیلی در آلمان
ویزای تحصیلی آلمان برای سطوح و مقطعهای آموزشی گوناگونی صادر میگردد، که عبارتند از: مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد، تحصیلات تکمیلی و دورههای تبادل دانشجو (دانشجویان انتقالی). صدور ویزای تحصیلی آلمان همچنین شامل شرکت در آزمونهای پیشدانشگاهی یا دورههای زبان آلمانی در مؤسسههای غیر دانشگاهی میشود.
سه نوع ویزای تحصیلی در کشور آلمان وجود دارد:
ویزای دانشجویی آلمان. ویزای استاندارد برای دانشجویان بینالمللی که در یک دانشگاه آلمانی پذیرفته شده اند و آماده آغاز تحصیل در یک برنامه تماموقت دانشگاهی هستند، صادر میشود.
ویزای دانشجوی متقاضی تحصیل در آلمان. این ویزا زمانی صادر میشود که برای گرفتن پذیرش از دانشگاه، نیاز به اقدام حضوری در کشور آلمان دارید. این ویزا فقط برای انجام فرآیند اپلای برای دانشگاه معتبر است و با آن اجازه تحصیل در آلمان را نخواهید داشت.
ویزای دوره زبان آلمانی. این نوع از ویزا برای تحصیل در یک دوره زبان آلمانی در این کشور صادر میگردد.
فرآیند ویزای دانشآموزی آلمان چقدر طول میکشد؟
صدور ویزای دانشآموزی آلمان با اجازه اقامت طولانیمدت، بین 6 تا 12 هفته از آغاز فرآیند اپلای طول میکشد. ویزای دانشآموزی آلمان با شرایط اقامت کوتاهمدت، بین 15 تا 30 روز توسط نمایندگیهای کشور آلمان در خارج از کشور صادر میگردد.