تحصیل در رشته پزشکی در آلمان – 8 نکته ای که باید بدانید …

مهاجرت | مهاجرت به آلمان

در این مقاله، بر روی دانشگاه‌های پزشکی در کشور آلمان، شرایط اپلای برای تحصیل در رشته پزشکی در آلمان، شهریه، انواع بورسیه و گزینه‌های شغلی برای اشتغال به عنوان پزشک در آلمان، مروری خواهیم داشت.

تحصیل در رشته پزشکی، یکی از محبوب‌ترین دوره‌های تحصیلی در آلمان برای دانشجویان بین‌المللی است. مهم‌ترین پرسش‌هایی که برای دانشجویان بین‌المللی مطرح می‌شود این است که:

چگونه می‌توانم در آلمان به تحصیل در رشته پزشکی بپردازم؟ چگونه می‌توانم به عنوان پزشک در آلمان مشغول به کار شوم؟

این افراد، در مقایسه با دانشجویانی که قصد تحصیل در رشته‌هایی غیر از پزشکی را دارند، با پیچیدگی بیشتر مواجه می‌شوند. دلیل این موضوع این است که تحصیل در رشته پزشکی، از جنبه‌های مختلفی با رشته‌های دیگر تفاوت دارد.

تحصیل در رشته پزشکی در آلمان:

• به دلیل محدودیت پذیرش در سطح کشور آلمان، دارای یک پروسه اپلای خاص است،
• شرایط اپلای سختگیرانه‌تری دارد. مهارت زبان آلمانی بالا و نمرات عالی در سطح A-level)،
• ساختار آموزشی یکپارچه‌ای دارد،
• و در سیستم کارشناسی/کارشناسی ارشد گنجانده نمی‌شود، ولی در پایان با آزمون Staatsexamen همراه خواهد بود.

در این مقاله، ویژگی‌های تحصیل در رشته پزشکی در آلمان را با جزئیات شرح می‌دهیم و همه اطلاعات مهم در این خصوص – از approbation یا مجوز فعالیت به عنوان پزشک تا Zweite Ärztliche Prüfung یا آزمون دوم برای دانشجویان پزشکی – را توضیح خواهیم داد.

بنابراین، در این مقاله تمرکز اصلی بر روی تحصیل در رشته پزشکی با هدف اشتغال به عنوان پزشک در آلمان خواهد بود.

اطلاعات اصلی در مورد تحصیل پزشکی در آلمان

1. دوره تحصیلی

یک دوره تحصیلی ساختاریافته در رشته پزشکی، 6 سال و 3 ماه طول می‌کشد و در پایان، با آزمون Staatsexamen همراه خواهد بود که در صورت قبولی در آن، اجازه کار به عنوان پزشک در آلمان (approbation) را بدست خواهید آورد.

2. زبان

تحصیل در رشته پزشکی در کشور آلمان فقط به زبان آلمانی امکان‌پذیر است. بنابراین باید دارای مهارت‌های زبان آلمانی برای تحصیل در این رشته باشید.

3. دانشگاه‌ها

کشور آلمان، دارای 43 دانشگاه برای تحصیل در رشته پزشکی است. اکثر این دانشگاه‌ها دولتی هستند و فقط 4 دانشگاه علوم پزشکی خصوصی در این کشور وجود دارد.

4. شهریه

تحصیل در رشته پزشکی در دانشگاه‌های دولتی کشور آلمان، رایگان و بدون نیاز به پرداخت شهریه است. فقط در ایالت بادن وورتمبرگ، شهروندان کشورهای خارج از اتحادیه اروپا، باید ترمی 1.500 یورو برای تحصیل پرداخت نمایند.

5. شرایط اپلای و پروسه پذیرش

پروسه اپلای در رشته پزشکی بسیار رقابتی و پیچیده است. فقط دانشجویان کشورهای اتحادیه اروپا می‌توانند از طریق Hochschulstart برای تحصیل در رشته پزشکی اقدام کنند.

6. تحصیل

تحصیل در رشته پزشکی در آلمان، بسیار زمان‌بر و نیازمند صرف انرژی بسیاری است.

7. دکترای پزشک (MD)

پس از گذراندن دوره مطالعاتی که منجر به فارغ‌التحصیلی پس از آزمون state examination می‌شود، دانشجو یک مرحله عملی با طول دوره حداکثر 6 سال را بگذراند که در آن، در یک زمینه خاص، بطور خاص آموزش می‌بیند (به آلمانی: Facharzt). در پایان این دوره آموزشی عملی، آزمون تخصص پزشکی برگزار خواهد شد.

8. بورسیه تحصیلی

موسسه DAAD، بورسیه‌های تحصیلی برای دانشجویان بین‌المللی متقاضی تحصیل در رشته پزشکی (Staatsexamen) ارائه نمی‌دهد. سازمان‌ها و بنیادهای بزرگ (Begabtenförderungswerke) معمولا درخواست دریافت بورسیه را، صرفا پس از Physikum می‌پذیرند. ولی، برنامه بورس تحصیلی Deutschlandstipendium برای این افراد در دسترس است.

دوره تحصیل در رشته پزشکی در آلمان: آزمون دولتی (Staatsexamen)

در کشور آلمان، تحصیل و آموزش عملی در رشته پزشکی تحت قوانین و مقررات فدرال اداره و قانون‌گذاری می‌شود. بنابراین، مهم نیست در کدام دانشگاه علوم پزشکی آلمان مشغول به تحصیل شوید، ساختار تحصیلی و مراحل مشابهی برای آموزش عملی در انتظار شما خواهد بود تا بتوانید به عنوان یک پزشک مشغول به کار شوید.

مدرسه پزشکی (آموزش پزشکی که دانشجویان در دانشگاه دریافت می‌کنند) 6 سال و 3 ماه به طول می‌انجامد و در سیستم کارشناسی و کارشناسی ارشد آلمان قابل ادغام نیست.

بنابراین، با بیشتر دوره‌های تحصیلی ارائه‌شده در دانشگاه‌های آلمان متفاوت است. تحصیل در رشته پزشکی، با یک آزمون دولتی (Staatsexamen) به پایان می‌رسد و موفقیت در آن، به منزله اجازه کار به عنوان پزشک در آلمان (approbation) است. توجه داشته باشید که آموزش پزشکی در آلمان را می‌توان بلافاصله بعد از پایان دبیرستان آغاز کرد. ولی بیشتر دانشجویان بین‌المللی، ابتدا باید یک دوره آمادگی (Studienkolleg) را در آلمان به پایان برسانند.

با این حال، آموزش دانشگاهی تنها روش آموزش پزشکان در آلمان نیست. پس از انجام موفقیت‌آمیز آزمون دولتی، فارغ‌التحصیلان باید واحدهای عملی آموزشی را بگذرانند که ممکن است تا 6 سال به طول بی‌انجامد. پس از آن، می‌توانند در مورد گذراندن آموزش‌های بیشتر تصمیم‌گیری نمایند.

آیا آموزش پزشکی در آلمان به زبان انگلیسی است؟

تحصیل در رشته پزشکی در آلمان، فقط با دارابودن مهارت‌های زبان آلمانی عالی امکان‌پذیر است. زیرا آموزش در این رشته و تعامل با بیماران فقط به زبان آلمانی انجام می‌شود. برای اخذ پذیرش در رشته پزشکی آلمان، مهارت‌های زبانی در سطح C1 مورد نیاز است. ولی بعضی از برنامه‌های آموزشی، متقاضیانی با سطح B2 را نیز پذیرش می‌کنند. آزمون دولتی که در پایان دوره تحصیل در دانشگاه برگزار می‌شود نیز به زبان آلمانی خواهد بود.

با این حال، بعضی از فرمت‌های آموزشی قابل ادغام در سیستم کارشناسی و کارشناسی ارشد هستند و شامل دوره‌هایی به زبان انگلیسی در رشته‌های علوم پزشکی و سلامت می‌شوند. بنابراین، گزینه آموزش دانشگاهی در زمینه رشته‌های مرتبط با علوم پزشکی و سلامت، شامل دوره‌های کارشناسی ارشد یا کارشناسی به زبان انگلیسی است. این دوره‌ها بخشی از برنامه آموزشی برای تبدیل‌شدن به یک پزشک نیستند، ولی می‌توانند دانش خوبی برای ورود به این حوزه ارائه فراهم کنند و برای آموزش به عنوان یک پزشک در خارج از کشور، مزیت قابل توجهی محسوب می‌شوند.

دانشگاه‌های پزشکی

بیشتر دانشگاه‌هایی که در کشور آلمان، رشته پزشکی را ارائه می‌دهند، دولتی هستند – به عبارت دیگر 39 دانشگاه. این دانشگاه‌ها دارای زیرساخت‌ها و شبکه‌های تحقیقاتی جامع در آلمان هستند، همگی فاقد شهریه (رایگان) هستند و فرصت مشارکت در مطالعات حوزه علم پزشکی را برای دانشجویان فراهم می‌سازند.

همه دوره‌های تحصیلی در رشته پزشکی در دانشگاه‌های دولتی آلمان، تحت قوانین فدرال خاصی هستند که بر روی ساختار دوره و نیز پروسه‌های اپلای آن تاثیر می‌گذارد. برای اخذ پذیرش در یکی از دانشگاه‌های دولتی آلمان در رشته پزشکی، باید معدل GPA بسیار خوبی داشته باشید.

تحصیل در رشته پزشکی در چهار دانشگاه خصوصی آلمان نیز امکان‌پذیر است. بر خلاف دانشگاه‌های دولتی، این دانشگاه‌ها تابع محدودیت در پذیرش نیستند. و از این رو، پروسه اپلای در آنها متفاوت است و صرفا بر پایه معدل متقاضی تصمیم‌گیری نمی‌شود. با این حال، سیستم‌های سنجش و آزمون دقیقی برای اخذ پذیرش در این دانشگاه‌ها وجود دارد. نکته منفی در مورد دانشگاه‌های خصوصی است که دانشجویان ملزم به پرداخت شهریه هستند. در حال حاضر، شهریه هر ترم تحصیل در دانشگاه‌های خصوصی بین 5.700 تا 15.500 یورو برآورد شده است.

تحصیل در رشته پزشکی در آلمان برای دانشجویان بین‌المللی چقدر هزینه دارد؟

مانند تمامی دوره‌های تحصیلی ارائه‌شده در دانشگاه‌های دولتی کشور آلمان، تحصیل در رشته پزشکی برای دانشجویان آلمانی و بین‌المللی رایگان است. تنها هزینه‌ای که دانشجویان دانشگاه‌های دولتی باید پرداخت کنند، هزینه یا سهم ترم است که دو بار در سال پرداخت می‌شود. مبلغ هزینه ترم، متناسب با دانشگاه محل تحصیل، بین 200 تا 300 یورو در هر ترم خواهد بود و برای دانشجویان مزایای زیادی به همراه دارد.

دانشجویان بین‌المللی نیز می‎‌توانند به رایگان در رشته پزشکی به تحصیل بپردازند. فقط در دو حالت، دانشجوی بین‌المللی متقاضی تحصیل در رشته پزشکی، باید شهریه پرداخت کند:

• دانشجویان بین‌المللی از کشورهای خارج از اتحادیه اروپا، که مایل به تحصیل در دانشگاهی در ایالت فدرال بادن وورتمبرگ هستند. این افراد باید در هر ترم، 1.500 یورو شهریه پرداخت کنند.
• دانشجویانی که در یکی از 4 دانشگاه خصوصی ثبت نام کرده باشند، باید بین 5.700 تا 15.500 یورو در هر ترم پرداخت کنند.

شرایط اپلای و فرآیند اخذ پذیرش

از آنجایی‌که رشته پزشکی دوره‌ای تحت قوانین فدرال است، محدودیت‌هایی برای پذیرش در سطح کشور آلمان دارد. بنابراین، متقاضیان فارغ از دانشگاه یا ایالت انتخابی، شرایط و رویه‌های یکسانی را برای اخذ پذیرش در این رشته طی خواهند کرد.

برای تحصیل در رشته پزشکی در آلمان، دانشجویان بین‌المللی باید معیارهای زیر را داشته باشند تا صلاحیت تحصیل در این رشته را کسب کنند.

فرآیند اپلای و دریافت پذیرش برای دانشجویان اتحادیه اروپا با دانشجویان خارج از اتحادیه اروپا، متفاوت است.

فرآیند دریافت پذیرش برای دانشجویان بین‌المللی متقاضی تحصیل در رشته پزشکی در آلمان چگونه است؟

متقاضیانی که دیپلم دبیرستان خود را در کشورهای خارج از اتحادیه اروپا دریافت کرده اند، برای تحصیل در رشته پزشکی در یکی از دانشگاه‌های آلمان، باید مستقیم از طریق دانشگاه یا وبسایت uni-assist اقدام کنند. پروسه اپلای برای این گروه از متقاضیان، تفاوت چندانی با سایر رشته‌ها ندارد.

نکته خاص و مهم در مورد پروسه اپلای برای تحصیل در رشته پزشکی در آلمان این است که 5 درصد از ظرفیت پذیرش، به دانشجویان بین‌المللی خارج از اتحادیه اروپا اختصاص یافته است. اگر شهروند کشورهای خارج از اتحادیه اروپا هستید، عملکرد خیلی خوبی در دوره دبیرستان داشته اید و نمره خوبی در کالج Studienkolleg به دست آورده اید، شانس خوبی برای به دست‌آوردن یکی از جایگاه‌های ذخیره‌شده برای دانشجویان بین‌المللی خواهید داشت.

پس از اینکه جایگاه‌های مخصوص به دانشجویان بین‌المللی خارج از اتحادیه اروپا و سایر گروه‌های دارای سهمیه (مانند ارتش آلمان) اختصاص یافت، 87 درصد ظرفیت باقیمانده در اختیار متقاضیان اتحادیه اروپا، لیختن اشتاین، ایسلند و نروژ و فارغ‌التحصیلان مدارس آلمانی در خارج از کشور قرار خواهد گرفت.

سهمیه‌های پذیرش به شما درک خوبی درباره چگونگی کسب یک جایگاه در دانشگاه می‌دهد: در سهمیه مربوط به معدل GPA (به آلمانی: Abiturbestenquote)، فقط متقاضیان دارای معدل بسیار بالا پذیرفته خواهند شد. اکثریت دانشجویان (حدودا 60 درصد) بر اساس معیارهای تعیین‌شده توسط دانشگاه‌ها (Auswahlverfahren der Hochschulen) مورد ارزیابی و پذیرش قرار می‌گیرند.

10 درصد باقیمانده ظرفیت پذیرش، به متقاضیانی اختصاص می‌یابد که سایر معیارها را کسب کرده اند، مانند نمرات عالی در آزمون ارزیابی یا تجربه کاری در حوزه سلامت و درمان – مانند پرستار (zusätzliche Eignungsquote).

آیا تحصیل در رشته پزشکی در دانشگاه‌های آلمان سخت است؟

پاسخ صادقانه به این پرسش این است که: بله. تحصیل در رشته پزشکی در آلمان، نیازمند پشتکار زیاد، ساعت‌های طولانی مطالعه و مجموعه‌ای از مهارت‌ها است که از درک علوم طبیعی تا تعامل با بیماران، انعطاف‌پذیری بالا، توانایی مواجهه با شرایط استرس‌آور و علاقه شدید به رشته تحصیلی را شامل می‌شود.

قصد ترساندن شما را نداریم، ولی بخش دوم آزمون پزشکی، آزمون چکشی نامیده می‌شود (Hammerexamen). گفته می‌شود سطح دشواری این آزمون به قدری بالاست که مانند ضربه چکش به نظر می‌رسد.

نکته مثبت در این خصوص، اصلاحاتی است که برای ارائه دوره‌های رایگان برای آزمون‌ها انجام شده و در برنامه درسی دانشگاه گنجانده شده است. همچنین، تعداد دانشجویان انصرافی در رشته پزشکی در مقایسه با سایر رشته‌ها، بسیار کمتر است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که تحصیل در رشته پزشکی، شاید پرزحمت باشد ولی شدنی است.

علاوه بر این، آموزش‌دیدن برای کار در شرایط سخت و ساعات طولانی، قرارگرفتن در شرایط پراسترس و قبول مسئولیت‌های زیاد، شما را برای کار به عنوان پزشک در آینده آماده می‌کند.

تبدیل‌شدن به پزشک (MD)

وقتی تحصیل در رشته پزشکی را آغاز می‌کنید، هدف شما غالبا تبدیل‌شدن به یک پزشک و درمان بیماران خواهد بود. بنابراین پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است: چگونه می‌توان به این جایگاه رسید؟

در برنامه تحصیلی ساختاریافته پزشکی، نقاط مهمی است که دانشجو در طول تحصیل به آنها خواهد رسید. اولین نقطه، آزمون دولتی است که به سه آزمون تقسیم می‌شود و دانشجویان پزشکی در مورد تمامی مباحث آموزشی در دانشگاه، سنجیده می‌شوند. پس از آن، تبدیل به پزشکان دارای مجوزی می‌شوند که اجازه کار به عنوان پزشک در آلمان را خواهند داشت.

به علاوه، دانشجویان پس از گذراندن آزمون دولتی، تحت آموزش تخصصی قرار خواهند گرفت که احتمالا آنرا به عنوان رزیدنتی می‌شناسید (Facharztausbildung). این بخش از آموزش، به دانشجویان کمک می‌کند در یک حوزه خاص پزشکی دانش تخصصی دریافت کنند و در پایان، در یک آزمون دیگر شرکت کنند. آموزش تخصصی برای کار به عنوان یک پزشک متخصص و راه‌اندازی مطب شخصی ضروری است. این بخش از آموزش، همراه با دستمزد است.

در آلمان، مدرک MD معادل قبولی در آزمون دولتی است. به علاوه، دانشجویان پزشکی می‌توانند در دوره دکترا برای دریافت عنوان دکترای علمی نیز شرکت کنند. برای دانشجویان پزشکی، این دوره دکترای پزشکی نام دارد که معادل doctor medicinae در زبان لاتین است.

بیشتر دانشجویان بین‌المللی برای اینکه بتوانند پس از پایان تحصیل در دبیرستان، وارد دانشگاه‌های آلمان شوند، باید ابتدا یک دوره آماده‌سازی یک‌ساله، تحت عنوان Studienkolleg را بگذرانند. این دوره از دو ترم تشکیل شده و دانشجو را برای تحصیل در سیستم آموزش عالی آلمان آماده می‌کند و به طور همزمان، باعث بهبود مهارت‌های زبان آلمانی در آنان می‌شود. در پایان این دوره، آزمون Feststellungsprüfung برگزار می‌شود و به دانشجویان بین‌المللی اجازه ورود به سیستم آموزش عالی آلمان را می‌دهد. دانشجویانی که قصد تحصیل در رشته پزشکی را دارند، باید در دوره‌های M-Course یک Studienkolleg شرکت کنند. دوره‌های M-Course، دانشجویان را برای تحصیل در رشته پزشکی آماده می‌سازد.

بورسیه تحصیلی برای دانشجویان پزشکی

نقطه آغاز برای یافتن بورسیه تحصیلی برای دانشجویان بین‌المللی، جستجو در پایگاه داده DAAD و سازمان‌های ارائه‌دهنده بورسیه و اسکالرشیپ تحصیلی است. پیش از آنکه شروع به جستجو کنید، بهتر است بدانید:

• DAAD، به عنوان بزرگترین ارائه‌دهنده اسکالرشیپ برای دانشجویان بین‌المللی متقاضی تحصیل در دانشگاه‌های کشور آلمان، بجز در موارد خاص، هیچ بورسیه و اسکالرشیپی برای دانشجویان متقاضی تحصیل در رشته پزشکی در آلمان ندارد.
• دانشجویان بین‌المللی پزشکی، برای درخواست بورسیه یا اسکالرشیپ از یکی از 13 سازمان ارائه‌دهنده بورسیه استعدادمحور (Begabtenförderungswerke)، باید دو سال اول تحصیل خود را به پایان رسانده باشند و اولین آزمون دولتی پزشکی را با موفقیت پشت سر گذاشته باشند، یا دوره مشابهی را در خارج از کشور گذرانده باشند. همه دانشجویان بین‌المللی مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های ارائه‌دهنده Deutschlandstipendium در آلمان، می‌توانند برای این طرح تامین مالی درخواست دهند.

اما جالب است بدانید که تعدادی بورسیه تحصیلی صرفا مخصوص دانشجویان پزشکی نیز وجود دارد. اکثر این طرح‌های تامین مالی در پاسخ به کمبود پزشک در آلمان، به خصوص در نواحی روستایی، ایجاد شده اند. ایالت‌های آلمان به دانشجویانی که، برای یک مدت زمان مشخص (مثلا 5 سال) مایل و قادر به کار در مناطق روستایی و فاقد کادر درمان باشند، حمایت مالی ماهانه ارائه می‌دهند. یک نمونه از این بورسیه‌ها، بنیاد Meilenstein-Emsland است که حامی مالی دانشجویانی است که پس از فارغ‌التحصیلی مایل به کار در منطقه Emsland هستند.

برنامه‌های تامین مالی دیگری نیز برای سایر مناطق وجود دارد که در مجله Praktischer Arzt (به زبان آلمانی) ارائه شده است.

این نکته را به خاطر بسپارید که آموزش در رشته پزشکی، بعد از فارغ‌التحصیلی نیز در دوره‌های تخصص ادامه دارد. در هنگام گذراندن این دوره آموزشی، مبلغی در حدود 50 هزار تا 70 هزار یورو در سال به عنوان دستمزد دریافت خواهید کرد.