سیستم آموزشی امارات

آموزش در امارات متحده عربی

دولت امارات متحده عربی، با هدف برقراری عدالت و آموزش یکپارچه برای همه دختران و پسران، از دبستان تا دانشگاه، سرمایه‌گذاری زیادی روی بخش آموزش کرده است. شهروندان امارات متحده عربی به مدارس و دانشگاه‌های دولتی امارات، دسترسی رایگان دارند. بخش آموزش خصوصی نیز در این کشور وجود دارد و دانش‌آموزان می‌توانند از فهرست پرتعداد مدارس خصوصی انتخاب کنند. با تخصیص 25 درصد از بودجه کشور به آموزش، پیشرفت نرخ سوادآموزی در امارات افزایش خوبی داشته است. نرخ سوادآموزی در کشور امارات در حدود 91 درصد است.

ریشه‌کن‌سازی بیسوادی، یکی از برنامه‌های دولت امارات برای بهبود وضعیت مردم است که با همکاری سازمان‌ها و انجمن‌هایی مانند فدراسیون زنان امارات متحده عربی انجام می‌شود که بر روی آموزش افراد مسن جامعه تمرکز دارند.

علاوه بر این، فرصت‌های بیشتری نیز در این کشور برای جوانان فراهم شده است، آنها به آموزش رسمی، آموزش عالی و تحصیل رایگان با سرمایه دولتی برای همه زنان و مردان دسترسی دارند. علاوه بر این، کمک‌هزینه‌های تحصیلی نیز به دانش‌آموزان ارائه می‌شود. توسعه آموزش در امارات متحده عربی، از طریق استراتژی‌ها، سیاست‌ها و سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در بخش آموزش تحقق یافته است.

با فراهم‌آوردن آینده شغلی مناسب برای دانش‌آموزان، مردم امارات توانسته اند باعث پیشرفت بیشتر کشورشان شوند و با تکنولوژی‌های مدرن و سایر برنامه‌های آموزشی مستمر و مداوم، آموزش ببینند.

سیستم آموزشی سنتی امارات

در کشور امارات، وزارت آموزش (MOE) مسئول نظارت بر آموزش در سطح فدرال است. آموزش در کشور امارات شامل کودکستان تا پایه 12 (K-12) و مقطع آموزش عالی می‌شود. علاوه بر وزارت آموزش، سازمان‌های محلی نیز در هر یک از امارات مسئولیت نظارت بر موسسات آموزشی در امارت‌های مربوط به خود را دارند.

تحصیل در مدرسه در کشور امارات برای کودکان از سن 6 تا 18 سالگی اجباری است. این قانون در مورد کودکان اتباع خارجی نیز صدق می‌کند. مدارس دولتی در امارات برای شهروندان اماراتی رایگان هستند، ولی فرزندان خارجی‌ها برای تحصیل در مدارس دولتی و خصوصی باید شهریه پرداخت کنند.

آموزش در مدارس دولتی امارات به زبان عربی انجام می‌شود ولی در عین حال، تاکید و تمرکز زیادی بر روی آموزش زبان انگلیسی وجود دارد. علاوه بر این، از زبان انگلیسی برای آموزش دروس فنی و علمی استفاده می‌شود. از سال 2017 میلادی، موضوعات درسی اصلی بیشتری در مدارس امارات به زبان انگلیسی تدریس می‌شوند. این موضوع به تقویت مهارت و سطح دانش زبان انگلیسی دانش‌آموزان منجر می‌شود. در مدارس دولتی و خصوصی امارات، دانش‌آموزان موظف به پوشیدن لباس فرم هستند.

سیستم آموزش در مدارس امارات شامل 4 سطح می‌شود:

• کودکستان (KG1 و KG2) برای دانش‌آموزان 4 تا 5 ساله
• دبستان (پایه‌های 1 تا 6) برای دانش‌آموزان 6 تا 11 ساله
• راهنمایی (پایه‌های 7 تا 9) برای دانش‌آموزان 12 تا 14 ساله
• دبیرستان یا متوسطه (پایه‌های 9 تا 12) برای دانش‌آموزان 15 تا 17 ساله

تا پیش از سال 2015، کشور امارات دانش‌آموزان مدارس را ملزم به انتخاب یکی از گروه‌های موضوعات درسی علمی یا ادبی کرده بود. در حال حاضر، یک سیستم متشکل از چهار گروه موضوعات درسی در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد:

موضوعات درسی عمومی: همه دانش‌آموزان در مدارس امارات تحصیل خود را در این گروه از رشته‌ها و موضوعات درسی آغاز می‌کنند. این گروه شامل مجموعه متعادلی از آموزش‌های هنری، ریاضیات و کورس‌های علمی است. پس از پایان تحصیل در این دروس، تحصیل دانش‌آموزان با ورود به گروه رشته‌های بعدی، تمرکز و تاکید بیشتری بر روی ریاضیات و علوم مختلف پیدا می‌کند.

موضوعات درسی حرفه‌ای: این گروه از موضوعات درسی، به‌عنوان موضوعات درسی شغلی یا حرفه‌ای نیز شناخته می‌شود. این دروس، از پایه 9 به دانش‌آموزان ارائه می‌گردد. دانش‌آموزان پس از پایان تحصیل در مقطع 12، دیپلم کاربردی دبیرستان را دریافت می‌کنند که معادل دیپلم فنی دبیرستان است.

موضوعات درسی پیشرفته: تفاوت این گروه از دروس با موضوعات درسی عمومی، تاکید و تمرکز بر روی ریاضیات و علوم است.

موضوعات درسی نخبگان (برنامه پیشرفته علمی): این برنامه درسی مخصوص دانش‌آموزان نخبه طراحی شده است. دانش‌آموزان برگزیده می‌توانند از پایه شش تا پایان پایه 12 بر اساس این برنامه تحصیل کنند. این برنامه درسی بر روی ریاضیات و علوم تمرکز دارد و مهارت‌های تحلیل، استدلال و حل مسئله را در دانش‌آموزان تقویت می‌کند.

سیستم‌های آموزشی بین‌المللی مدارس امارات

مدارس خصوصی و بین‌المللی امارات از مجموعه گسترده‌ای از سیستم‌های آموزشی از سراسر جهان استفاده می‌کنند. سیستم‌های آموزشی بین‌المللی در مدارس دبی و ابوظبی شامل سیستم‌های آموزشی کشورهای انگلستان، آمریکا، سوئیس، ژاپن و هندوستان و سیستم‌های آموزشی بین‌المللی معتبری همچون IB می‌شود. بنابراین، روش‌های تدریس بین تمرکز بر روی به‌ذهن‌سپردن طوطی‌وار مطالب و امتحان‌های هفتگی با هدف اندازه‌گیری سطح پیشرفت و تعیین نمره تا آزمون‌های موقعیتی و روش‌های آموزش کمتر سختگیرانه متفاوت است.

لازم به ذکر است بر خلاف مدارس دولتی که آموزش را به زبان عربی ارائه می‌دهند، آموزش در مدارس بین‌المللی به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و … انجام می‌پذیرد. در ادامه این بخش، به معرفی مختصر تعدادی از سیستم‌های آموزشی بین‌المللی در مدارس خصوصی امارات می‌پردازیم:

– سیستم آموزشی بریتانیایی در مدارس امارات: سیستم آموزشی ملی یا سنتی انگلستان، در اغلب مدارس خصوصی و بین‌المللی دبی و ابوظبی به دانش‌آموزان ارائه می‌شود. سیستم آموزشی ملی انگلستان یا UK’s National Curriculum برای سال‌های مختلف تحصیل کودکان و نوجوانان، برنامه‌های تحصیلی متنوعی در نظر گرفته است. در سیستم آموزشی مدارس انگلستان، دانش‌آموزان دبیرستان بر اساس دو دوره آموزشی GCSE و A-level آموزش می‌بینند.

دوره آموزشی GCSE برای دانش‌آموزان سال‌های 10 و 11 تحصیل است. در این دو سال، دانش‌آموزان علاوه بر دروس اجباری (زبان انگلیسی، ریاضی، علوم و …) می‌توانند بر اساس علایق و توانمندی‌های خود تعدادی دروس اختیاری را نیز در برنامه تحصیلی خود بگنجانند. در مقاله معرفی دوره آموزشی GCSE، به جزئیات بیشتری در مورد این سیستم آموزشی بریتانیایی پرداخته ایم.

دوره آموزشی A-level مخصوص دانش‌آموزان دو سال پایانی تحصیل در مقطع پیش از دانشگاه در مدارس انگلستان است. دانش‌آموزان در سال‌های 12 و 13 تحصیل خود، آموزش‌های متمرکزتری پیرامون موضوعات درسی ارائه‌شده در دو سال گذشته (GCSE) دریافت می‌کنند. نکته قابل توجه در مورد موضوعات درسی در این دوره دو ساله، این است که انتخاب موضوعات درسی باید بر اساس اهداف تحصیلی دانش‌آموز برای ادامه تحصیل در دانشگاه انجام شود. در پایان این دوره دو ساله، دانش‌آموزان باید در آزمون‌های مرتبط شرکت کنند. نمرات کسب‌شده در این آزمون‌ها در فرآیند دریافت پذیرش از دانشگاه تاثیر بسیاری دارند. در مقاله دوره آموزشی A-level اطلاعات دقیقی در مورد این برنامه تحصیلی ارائه کرده ایم.

– سیستم آموزشی آمریکایی در مدارس امارات: مدارس بین‌المللی و خصوصی آمریکایی زیادی در شهرهای دوبی و ابوظبی در حال فعالیت هستند. این مدارس، سیستم آموزشی آمریکایی را به دانش‌آموزان خود ارائه می‌دهند که شامل دروس اصلی مانند زبان انگلیسی، ریاضیات، علوم و مطالعات اجتماعی می‌شود. دانش‌آموزان پس از پایان موفقیت‌آمیز تحصیل در مدارس آمریکایی دبی، گواهینامه دیپلم دبیرستان آمریکایی (US High School Diploma) را دریافت می‌کنند.

در مدارس آمریکایی دبی و ابوظبی، علاوه بر سیستم آموزشی آمریکایی که منجر به دریافت دیپلم دبیرستان آمریکایی می‌شود، تحصیل بر اساس سیستم آموزشی Advanced Placement یا AP نیز برای دانش‌آموزان وجود دارد. در این سیستم آموزشی، دانش‌آموزان می‌توانند در مقطع دبیرستان مطابق با استانداردهای کالج و دانشگاه تحصیل کنند. دوره‌های پیشرفته AP در موضوعات درسی خاص، دانش‌آموز را برای تحصیل تخصصی‌تر در مقطع آموزش عالی آماده می‌کنند و نمرات کسب‌شده در این دروس، معیار قابل توجهی در پذیرش از دانشگاه به شمار می‌آید.

– سیستم آموزشی IB در مدارس امارات: سیستم آموزشی International Baccalaureate یا IB، اولین بار حدودا 50 سال پیش در شهر ژنو کشور سوئیس به صنعت آموزش معرفی گردید. در این سیستم آموزشی معتبر و مدرن، تاکید و تمرکز زیادی بر روی ایجاد و تقویت مهارت‌هایی مانند تفکر خلاق، روحیه پرسشگری، ریسک‌پذیری و … وجود دارد. در این سیستم آموزشی استقلال بیشتری در فرآیند یادگیری خود دارند و می‌توانند موضوعات درسی را بر اساس علایق، نقاط قوت و اهداف تحصیلی در دانشگاه انتخاب کنند.

سیستم آموزشی بین‌المللی IB دارای 4 برنامه آموزشی است که هر یک برای گروه سنی و اهداف خاصی طراحی شده اند.

• • برنامه سال‌های ابتدایی (Primary Years Programme – PYP)
  • برنامه سال‌های میانی (Middle Years Programme – MYP)
  • برنامه دیپلم (Diploma Programme – DP)
  • برنامه شغلی (Career-related Programme – CP)

– سایر سیستم‌های آموزشی بین‌المللی در مدارس امارات: مدارس خصوصی و بین‌المللی در کشور امارات، علاوه بر مواردی که در این بخش معرفی کردیم، در برگیرنده تعدادی مدرسه از سایر کشورها هستند که سیستم آموزشی ملی و سنتی کشور مربوطه را ارائه می‌دهند. این مدارس عمدتا مربوط به کشورهایی هستند که دارای بیشترین تعداد مهاجرین و افرادی اند که برای کار یا راه‌اندازی کسب‌وکار و تجارت وارد کشور امارات، به‌ویژه شهرهای دبی و ابوظبی می‌شوند. سیستم‌های آموزشی ملی کشورهای هند (CBSE و CISCE)، استرالیا (Australian Curriculum)، آلمان (German Abitur)، فرانسه (French Baccalaureate)، ایران و … در مدارس خصوصی امارات در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرند. بخش قابل توجهی از جمعیت دانش‌آموزی این مدارس را شهروندان کشورهای مربوطه تشکیل می‌دهند، اما اتباع سایر کشورها نیز می‌توانند در این مدارس به تحصیل بپردازند.

کتاب‌های درسی مدارس امارات

کتاب‌های درسی در همه مدارس دولتی و خصوصی امارات و دبی باید به تایید وزارت آموزش این کشور برسند. مطابق با دستورالعمل وزارت آموزش امارات (MOE)، مدارس خصوصی باید کتاب‌های درسی خود را از فهرست منتشرشده و مورد تایید این سازمان انتخاب کند. محتویات فهرست کتاب‌های درسی، باید مطابق با فرهنگ و بر اساس ارزش‌ها و خط مشی امارات متحده عربی تهیه شده باشد.

مدارس بین‌المللی و خارجی که سیستم آموزشی ملی کشور خود را به دانش‌آموزان ارائه می‌دهند، باید از تناسب محتوای آموزشی کتاب‌ها با پایه تحصیلی دانش‌آموزان و سازگاری و تطابق آن با دستورالعمل‌های آموزشی و ارزش‌ها و فرهنگ امارات اطمینان حاصل کنند.

بر اساس قانون، در همه سیستم‌های آموزشی مدارس این کشور، باید از دستورالعمل‌های وزارت آموزش امارات در ارائه خدمات آموزشی در موضوعات درسی زبان عربی، آموزش اسلام و مطالعات اجتماعی پیروی شود. مدارس امارات فقط باید از کتاب‌های مورد تایید MOE برای دروس ذکرشده استفاده کنند.

برای مثال، در مدارس IB کشور امارات، کتاب‌های زیر برای آموزش دروس شیمی، زیست‌شناسی و اقتصاد از کتاب‌های زیر استفاده می‌شود:

• Chemistry for the IB Diploma Second Edition
• IB Biology Course Book: Oxford IB Diploma Programme: For the IB Diploma
• Economics Study Guide: Oxford IB Diploma Programme

برای دروس منتخب سیستم آموزشی Advanced Placement مدارس امارات، غالبا از کتاب‌های ناشر Barron’s استفاده می‌شود:

• Barron’s AP Statistics برای درس آمار
• AP Human Geography برای جغرافیای انسانی
• Barron’s AP Physics 1 and 2 with CD-ROM برای درس فیزیک

مدارسی که سیستم آموزشی ملی انگلستان (A-level) را به دانش‌آموزان خود ارائه می‌دهند، غالبا محتوای آموزشی را از کتاب‌های منتشرشده توسط موسسه Letts تامین می‌کنند:

• Edexcel A-Level Physics Student Book 1 برای درسی فیزیک
• Edexcel Psychology for A-Level Book 1 برای درس روانشناسی
• Edexcel International A-Level Chemistry Student Book برای درس شیمی

زبان آموزش در مدارس امارات

مدارس دولتی در کشور امارات از سیستم آموزشی استاندارد و ملی این کشور پیروی می‌کنند. زبان آموزش برای همه موضوعات درسی در این مدارس عربی است. زبان انگلیسی در مدارس دولتی امارات به‌عنوان زبان دوم آموزش داده می‌شود و برای آموزش در موضوعات درسی علمی به کار می‌رود.

مدارس خصوصی و بین‌المللی امارات و دبی از سیستم‌های آموزشی متنوعی استفاده می‌کنند که شامل مواردی همچون سیستم آموزشی IB، سیستم آموزشی تاییدشده وزارت آموزش امارات، سیستم‌های آموزشی بریتانیایی، آمریکایی، فرانسوی، آلمانی و بسیاری دیگر می‌شود. در مدارس خصوصی دبی، آموزش زبان عربی به دانش‌آموزان (به‌عنوان زبان خارجی دوم) اجباری است.

در بعضی از مدارس خصوصی امارات، برنامه‌های ویژه‌ای برای حمایت از آن دسته از دانش‌آموزان ارائه می‌شود که زبان مادری‌شان انگلیسی نیست یا برای بار اول می‌خواهند به زبان انگلیسی تحصیل کنند. سطح برنامه‌های EAL، بر اساس نظر معلم و نتیجه ارزیابی ورودی زبان انگلیسی دانش‌آموز طراحی و ارائه می‌شوند. در سیستم آموزشی بعضی از مدارس خصوصی و بین‌المللی امارات، مانند مدرسه Raffles دبی، دو برنامه درسی Arabic A و Arabic B، به‌ترتیب برای آموزش دانش‌آموزان عرب‌زبان و غیر عرب‌زبان به کار می‌روند. در برنامه Arabic B دانش‌آموزان بر اساس سال تحصیل، در گروه‌های مبتدی، متوسط و پیشرفته دسته‌بندی می‌شوند و آموزش‌های مرتبط با گروه سنی و پایه تحصیل خود را دریافت می‌کنند.

در مدرسه رافلز، دانش‌آموزان با ورود به سال 3 تحصیل، می‌توانند یکی از زبان‌های فرانسوی، اسپانیایی یا مندرین را به‌عنوان یک زبان خارجی دیگر بیاموزند. گزینه‌های اختیاری زبان خارجی تا پایان سال 9 ادامه پیدا می‌کنند، پس از آن و با آغاز دوره تحصیلی iGCSE، گزینه‌های زبان بر اساس موضوعات درسی تعیین می‌شوند.

علاوه بر اینها، بسیاری از مدارس خصوصی و بین‌المللی در امارات برنامه‌هایی برای تقویت زبان مادری دانش‌آموزان خود دارند. مثلا، مدرسه Greenfield دبی، با جمعیت دانش‌آموزی مشتمل بر افرادی از 80 کشور با بیش از 50 زبان مادری گوناگون، اقدام به ارائه برنامه Mother Tongue Programme کرده است. این مدرسه بر روی درک و گرامیداشت فرهنگ و تاریخ زادگاه دانش‌آموزانش تاکید زیادی دارد. از طریق این برنامه، دانش‌آموزان می‌توانند با فرهنگ و تاریخ سایر کشورها آشنا شوند و ارزش‌ها، دیدگاه‌ها و سنت‌های مختلف را با ذهنی باز بپذیرند. در این مدرسه، برنامه زبان مادری در پایه‌های مختلف تحصیلی به زبان‌های فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی، ایتالیایی، هندی، اردو، روسی، پرتغالی، سوئدی، دانمارکی، ترکی، مندرین و بسیاری زبان دیگر بر اساس تقاضا ارائه می‌شود.

اعتبار مدارک مدارس امارات

قانونگذاری در حوزه آموزش در کشور امارات متحده عربی توسط مراجع و سازمان‌های مختلفی انجام می‌شود. در سطح فدرال، وزارت آموزش (MOE) این کشور قوانین و استانداردهای مربوط به پذیرش، شرایط فارغ‌التحصیلی و سیستم آموزشی و برنامه درسی را تبیین و تدوین می‌کند. در هر یک از امارت‌ها، به ویژه امارت‌های بزرگ مانند ابوظبی و دبی، سازمان‌هایی مانند دپارتمان دانش و آموزش ابوظبی (ADEK) و سازمان توسعه انسانی و آموزشی دبی (KHDA) مسئولیت قانونگذاری و نظارت بر عملکرد موسسات آموزشی را بر عهده دارند.

از این رو، ممکن است تفاوت‌های چشمگیری در حوزه آموزش بین امارت‌های مختلف این کشور وجود داشته باشد. مدارس خصوصی در ابوظبی و دبی تحت نظارت ADEK و KHDA فعالیت می‌کنند و وزارت آموزش این کشور نقشی در ارزیابی و نظارت بر این مدارس ندارد. در حقیقت، با اینکه مدارس خصوصی امارات از دستورالعمل‌های تنظیم‌شده توسط وزارت آموزش (MOE) پیروی می‌کنند، ولی تحت نظارت مستقیم دولت قرار ندارند.

– Dubai’s Knowledge and Human Development Authority – KHDA

– Middle States Association of Colleges and Schools – MSA CESS

– Abu Dhabi Department of Education and Knowledge – ADEK

– New England Association of Schools and Colleges – NEASC

– Educational Collaborative for International Schools – ECIS

– Near East South Asia Council of Overseas Schools – NESA

– Middle States Association of Colleges & Schools – MSA

– Council of British International Schools – COBIS

– International Baccalaureate Organization – IBO

– Swiss Group of International Schools – SGIS

– Council of International Schools – CIS

– Ministry of Education – MOE

– College Board